Odpowiadając krótko, tak oczywiście, że jest bezpieczna, tak jak wszystko, co jest stosowane zgodnie z przeznaczeniem i w ilości do tego przeznaczonej. Gdybym jednak skończyła moją odpowiedź w tym miejscu, pomimo tego, że jest ona w 100% prawdziwa, nie przekonałaby ona nikogo. Dlatego poniżej przedstawiam kilka podstawowych faktów w temacie bezpieczeństwa tabletki dzień po.
Antykoncepcja awaryjna — kiedy ją stosować
Zgodnie z nazwą. Tylko i wyłącznie w sytuacjach awaryjnych, kiedy antykoncepcja pierwszego wyboru z jakichś powodów nie zdała egzaminu.
Należy też pamiętać, że tabletki dzień po nie powodują zapobiegania ciąży „do przodu” i nie należy przyjmować ich „na zaś”. Skuteczność tak zastosowanej tabletki dzień po jest zerowa. Nie zapobiegnie ona ciąży. Tylko regularna metoda antykoncepcji nie dopuści do zapłodnienia komórki jajowej przed stosunkiem.
Tabletkę dzień po należy przyjąć zawsze po stosunku, ale nie później niż do 72 godzin (3 dni) w przypadku Escapelle i do 120 godzin (5 dni) od stosunku płciowego w przypadku ellaOne (octan uliprystalu). Skuteczność tabletki przyjętej poza tym przedziałem czasu nie istnieje.
Kto może wypisać tabletki dzień po?
Obie tabletki antykoncepcji awaryjnej są wyłącznie na receptę. Leki te nie znajdują się na liście leków, które mogą wypisywać pielęgniarki i położne. Na dzień dzisiejszy, póki co, w Polsce tylko lekarz może wypisać tabletkę dzień po.
Dobra wiadomość jest taka, że nie musi być to lekarz ginekolog. Każdy lekarz który jest w stanie ocenić zdrowie pacjentki pod kątem podania tego leku i wykluczenia przeciwwskazań do jego użycia, może wystawić receptę. W większości przypadków będzie to e-recepta. Lek można wykupić w każdej aptece podając swój numer PESEL i kod do recepty. Nie trzeba być zarejestrowaną w systemie Internetowego Konta Pacjenta żeby dostać i zrealizować receptę.
Skutki uboczne antykoncepcji awaryjnej
Jak wszystko na tym świecie także i tabletki dzień po mają swoje minusy. Parafrazując pewien znany film „chodzi o to, żeby minusy nie przesłoniły nam plusów” :-). Tabletki dzień po są zdecydowanie czymś pozytywnym i bezpiecznym w sytuacji awaryjnej.
Tabletki dzień po są / powinny być zawsze drugim wyborem. Jako że są one naszą „deską ratunkową” w przypadku gdzie nie dostarczaliśmy hormonów w małych dawkach (metody regularnej antykoncepcji), metodą ich działania dostarczenie hormonu lub wywołanie jego produkcji w dużej dawce aby wymusić opóźnienie owulacji.
Duża dawka hormonów (wywołana przez octanu uliprystalu bądź dostarczona bezpośrednio jako lewonorgestrelum) jednorazowo wywoła opóźnienie owulacji. Jednak tak nagła dawka wywoła też inne efekty, które niekoniecznie uznamy za przyjemne.
Lista działań niepożądanych po przyjęciu tabletki dzień po Escapelle (lewonorgestrelum)
Bardzo częste działania niepożądane po przyjęciu tabletki Escapelle (częściej niż 1 na 10 przypadków) to nudności, do czasu wystąpienia następnego krwawienia miesiączkowego nieregularne krwawienia śródcykliczne, ból podbrzusza, uczucie zmęczenia, ból głowy.
Do częstych skutków ubocznych (nie częściej niż 1 na 10 przypadków) należą wymioty, inne niż zwykle krwawienie miesiączkowe, tkliwość piersi, biegunka i zawroty głowy.
Bardzo rzadkie (nie częściej 1 na 10000 przypadków) dolegliwości to wysypka, pokrzywka, świąd, obrzęk twarzy, ból w miednicy, bolesne miesiączki.
Lista działań niepożądanych po przyjęciu tabletki dzień po ellaOne (octan uliprystalu)
Częste działania niepożądane po tabletce ellaOne (1 na 10 przypadków) to mdłości, bóle brzucha, uczucie dyskomfortu w brzuchu, wymioty, bolesne miesiączkowanie, bóle miednicy, wrażliwość piersi, ból głowy, zawroty głowy, wahania nastroju, bóle mięśni bóle pleców, zmęczenie.
Niezbyt częste skutki uboczne (1 na 100 przypadków) to biegunka, zgaga, gazy, suchość w ustach, nieregularne krwawienie z pochwy, obfite bądź przedłużające się krwawienie miesiączkowe, zespół napięcia przedmiesiączkowego, podrażnienie pochwy bądź upławy, mniejszy lub większy popęd płciowy, uderzenia gorąca, zaburzenia apetytu, zaburzenia emocjonalne, niepokój, pobudzenie, zaburzenia snu, senność, migrena, zaburzenia wzrokowe, grypa, trądzik, zmiany skórne, świąd, gorączka, dreszcze złe samopoczucie.
Bardzo rzadkie dolegliwości (1 na 1000 przypadków) to ból lub świąd narządów płciowych, ból podczas seksu, pęknięcie torbieli jajnika, nietypowo niewielkie krwawienie miesiączkowe, spadek koncentracji, zawroty głowy, drżenie, dezorientacja, omdlenia, odbiegające od normy.
Jak długo utrzymują się skutki uboczne?
Skutki uboczne zastosowania antykoncepcji awaryjnej są jednak krótkotrwałe. Najbardziej możliwe długofalowe skutki uboczne to wpływ na zmianę rozpoczęcia i długości naszego następnego cyklu miesiączkowego. To wszystko.
Ważnym jest też wspomnienie, że wyżej przytoczone skutki uboczne nie występują wszystkie na raz. Listy dolegliwości mogących pojawić się opisane powyżej, są statystycznym (grupowym) ujęciem indywidualnych wyników badań klinicznych. Ich ilość i opis mogą wywołać co najmniej zdziwienie, jednak trzeba pamiętać, że czytane ich jednym ciągiem bez zastanowienia się nad kontekstem statystycznym, opisuje nieistniejący najgorszy możliwy przypadek. W razie wątpliwości lekarz wyjaśni szczegóły.
Co się dzieje kiedy zbyt często używa się tabletki antykoncepcji awaryjnej?
Taka sytuacja jest bardzo niepożądana. Dlatego właśnie antykoncepcję awaryjną stosuje się tylko w wyjątkowych sytuacjach. Gdy nasze wyjątkowe sytuacje stają się regułą, należy jak najszybciej rozważyć dostępne metody antykoncepcji regularnej. Jeśli tego nie zrobimy i będziemy chciały polegać na „a może nic się nie stanie” a potem na tabletce antykoncepcji awaryjnej i wystawieniu doraźnej e-recepty, oprócz zwielokrotnionych przykrych doznań opisanych powyżej, ryzykujemy długofalowym i trudnoprzewidywalnym rozregulowaniem gospodarki hormonalnej naszego organizmu.
Ulotki obu leków nie mówią o skutkach ubocznych tabletek dzień po gdy bierze się je inaczej niż jako antykoncepcję awaryjną. Natomiast w ulotkach obu leków znajdują się informacje o regularnej antykoncepcji jako właściwej metodzie długofalowej antykoncepcji.
Jak przyjmować tabletkę dzień po?
Krótko: domyślna zasada jest im szybciej, tym lepiej. Należy pamiętać żeby przyjąć tabletkę nie później niż 72 godzin po stosunku w przypadku Escapelle i 120 godzin (5 dni) od niezabezpieczonego stosunku w przypadku tabletki ellaOne. Dla pewności jednak należy sprawdzić co jest napisane na recepcie. Dlaczego to może być ważne?
W przypadku tabletki ellaOne nie ma to znaczenia. Lekarz zawsze powinien przepisać tylko jedną tabletkę do jednorazowego zażycia. W przypadku rzadkiego wystąpienia wymiotów w ciągu trzech pierwszych godzin od zażycia tabletki ellaOne powinno zażyć się drugą tabletkę ellaOne. W tym celu należy ponownie skontaktować się z lekarzem w celu wypisania dodatkowej tabletki.
W przypadku jednak gdy została przepisana tabletka Escapelle, może się zdarzyć, że lekarz zapisał dwie tabletki do jednorazowego zażycia. Nie, nie będzie to pomyłka, gdyż w przypadku pacjentek z BMI (ang. Body Mass Index) powyżej 27, dla pewności działania zaleca się podanie dwóch tabletek Escapelle.
Więcej informacji na ten temat znajdziesz tutaj: „Antykoncepcja awaryjna — do ilu dni po?”.
Jak wygląda tabletka dzień po czyli czego spodziewać się w aptece
Dwa obrazki poniżej pokazują opakowania tabletki ellaOne i Escapelle.
Tabletka ellaOne to złota tabletka w kształcie tarczy z napisem „ella” wytłoczonym na obu stronach. W opakowaniu znajdziesz jedną tabletkę powlekaną w blistrze.
Escapelle to tabletka barwy prawie białej, płaska o średnicy około 8 mm z wytłoczonym na jednej stronie napisem „G00”. W opakowaniu znajdziemy jedną tabletkę w blistrze z folii PCV/aluminium.
Kompletne porównanie obu tabletek znajdziemy w artykule „Porównanie Escapelle i ellaOne”.
Podsumowanie
- Skuteczność tabletek dzień po jest tym większa, im szybciej się je zażyje. Im mniej czasu upłynęło od czasu odbycia stosunku płciowego do zastosowania leku, tym lepiej.
- Skutki uboczne są krótkoterminowe i nie mają wpływu na płodność.
- Tabletki dzień po nie zapobiegną ciąży na przyszłość. Działają tylko jednorazowo po stosunku bez zabezpieczenia.
- Nie jest zalecane stosowanie antykoncepcji awaryjnej jako antykoncepcji pierwszego wyboru i do regularnego stosowania.
- Pomimo skutków ubocznych stosowanie tabletek dzień po jest całkowicie bezpieczne i skuteczne o ile lek jest przepisany przez lekarza i wykupiony w aptece na receptę.
Niniejszy artykuł jest autorskim przedstawieniem tematu bezpieczeństwa użycia tabletek antykoncepcji awaryjnej. Wszystkie dane przedstawione w tym artykule pochodzą od producentów tabletek. Zalecenia i opinie przytoczone w tym artykule pochodzą z mojego dwudziestoletniego doświadczenia pracy jako lekarza zdrowia kobiet oraz z najnowszych kierunków wyznaczanych przez medycynę faktu. Przeczytanie tego artykułu nie zastępuje zapoznania się z ulotką ani konsultacji lekarskiej. Wszystkie znaki towarowe użyte w tym artykule należą do producentów leków i są użyte tylko w celach informacyjnych. Dr Sylwia Jankowska.