Menopauza przez Światową Organizację Zdrowia określana jest jako ostatnia miesiączka, po której przez kolejny rok nie następuje normalna miesiączka. Jednak w potocznym rozumieniu oznacza cały okres przekwitania (klimakterium), który rozciąga się na kilka, a nawet kilkanaście lat przed i po ostatniej miesiączce. Menopauza i jej leczenie – kiedy i jak zacząć?
Autor: lek. n. med. Sylwia Jankowska
Kiedy zaczyna się menopauza?
Termin ostatniej miesiączki można określić tylko statystycznie i z reguły wstecz. Nie można ostatecznie przewidzieć, kiedy kobieta przestanie miesiączkować z wyjątkiem menopauzy indukowanej. Ma ona miejsce w przypadku chirurgicznego wycięcia narządu rodnego z jajnikami.
Na wystąpienie menopauzy ma wpływ wiele indywidualnych czynników, takich jak:
- status społeczny – kobiety żyjące w ubóstwie często nie mogą sobie pozwolić na urozmaiconą dietę i właściwe leczenie chorób przewlekłych,
- uwarunkowania genetyczne – warto wiedzieć, kiedy menopauzę przechodziły inne kobiety z rodziny, szczególnie matka,
- tryb życia – wyczerpujący tryb życia, przemęczenie i stres negatywnie wpływają na gospodarkę hormonalną
- palenie papierosów – palaczki wcześniej i ciężej przechodzą objawy menopauzy
- nadużywanie alkoholu i innych używek
- indywidualna sytuacja zdrowotna danej kobiety np. przebyte operacje ginekologiczne, leki czy problemy zdrowotne.
Menopauza i leczenie – do czego prowadzi brak estrogenów?
Statystycznie Polki przechodzą klimakterium miedzy 48 a 52 rokiem życia, choć zdarzają się przypadki tzw. ‘przedwczesnej menopauzy’. Z definicji wg BMS występuje ona u kobiet przed 40 rokiem życia i powinny one zawsze być leczone przy pomocy terapii hormonalnej HTZ (stosować hormonalną terapię zastępczą) lub pigułką antykoncepcyjną zawierającej estrogeny, ze względu na poważne konsekwencje zdrowotne. Przedwczesna menopauza jest bowiem związana kilkakrotnie ze zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych i ich powikłań w postaci zawału serca oraz wczesnej osteoporozy i zwiększonej łamliwości kości. Leczenie u tych kobiet powinno trwać maksymalnie jak najdłużej aż do okresu naturalnej menopauzy, by zapobiec niedoborowi estrogenów i poważnych konsekwencji z nimi związanych, które zostały wymienione powyżej.
Jak rozpoznać przekwitanie – objawy
Wczesne objawy menopauzy wynikają z tego, że organizmowi zaczyna brakować estrogenów. Przejawem tego są:
- nieregularne opóźniające się miesiączki
- bóle piersi niezwiązane z wystąpieniem miesiączki,
- kołatanie serca,
- uczucie niepokoju i niebycia sobą
- zwiększona drażliwość lub płaczliwość
- zaburzenia snu,
- bóle i zawroty głowy.
- nawrót dotychczasowo kontrolowanych migren
Z czasem objawów pojawia się coraz więcej. Wśród nich wyróżnia się m.in.:
- ogólny stan zmęczenia,
- uderzenia gorąca, czyli tzw. wary (charakterystyczne i diagnostyczne – jeden z objawów głównych)
- zlewne poty, najczęściej w nocy, ale też mogące się pojawić w trakcie dnia
- zaburzenia koncentracji i pamięci tzw. brain fog
- wahania nastroju,
- drażliwość i nerwowość,
- ataki lęku,
- przyrost tkanki tłuszczowej,
- osłabienie libido,
- suchość pochwy i skłonność do infekcji intymnych,
- nietrzymanie moczu,
- zawroty i bóle głowy,
- drętwienie kończyn,
- nocne poty,
- obrzęki,
- zmiany skórne (skóra staje się cieńsza, bardziej sucha, pojawiają się zmarszczki).
Psychologiczne objawy klimakterium
Przekwitanie to bardzo trudny moment dla kobiecej psychiki. Wiele kobiet w okresie menopauzy cierpi na zaburzenia depresyjne bądź lękowe. Większość objawów psychicznych menopauzy ma swoje podłoże w niedoborze estrogenów w ośrodkowym układzie nerwowym – im bardziej ich poziom spada, w związku z wygasającą funkcją jajników, tym bardziej może pogorszyć się kondycja psychiczna kobiety. Czasami kobiety, które mają również problemy z pamięcią lub koncentracją mylnie łączą te objawy z demencją starczą lub chorobą Alzheimera. W odróżnieniu od choroby Alzheimera czy demencji starczej niedobór estrogenów wiążący się z zaprzestaniem cykli owulacyjnych jest zupełnie odwracalny podczas stosowania HTZ. Dlatego leczenie menopauzy przyczynia się do poprawy komfortu funkcjonowania. Hormonalna terapia zastępcza zmniejsza ryzyko zachorowania na raka jelita grubego, raka wątroby i dróg żółciowych oraz niesie za sobą szereg innych korzyści zdrowotnych. Stosują terapię hormonalną, należy wiedzieć, iż niesie ona za sobą również skutki uboczne. Zawsze zatem należy skonsultować się z lekarzem wraz z nadejściem menopauzy.
Menopauza i leczenie – HTZ kiedy zacząć? Stosowanie hormonalnej terapii zastępczej
Według NICE (1) do rozpoczęcia hormonalnej terapii zastępczej nie są konieczne badania hormonalne u kobiet po 45 roku życia, jeżeli mają one objawy sugerujące niedobór estrogenów. Jest tak ze względu na dobrą diagnostykę różnicową, czyli wykluczenie innych potencjalnych przyczyn. Wizyta w gabinecie lekarskim oraz podstawowe badania takie jak pomiar ciśnienia, BMI (ang. body mass index – współczynnik masy ciała do wzrostu w m2) czy dobry wywiad ginekologiczno-internistyczny jest wystarczający do podjęcia decyzji czy powinna być wdrożona HTZ. Dzięki temu zostanie wprowadzone leczenie menopauzy. Z uwzględnieniem swoich korzyści i potencjalnych uciążliwości bądź przeciwwskazań medycznych.
Zastanawiasz się, jaki typ terapii jest wskazany dla Ciebie? Sprawdź naszą ofertę HTZ i wybierz konsultację, podczas której dopasuję najlepszy typ HTZ dla Ciebie.
Przypisy:
https://www.nice.org.uk/guidance/ng23
NICE (ang National Institute for Health and Care Excellence (NICE) jest angielską publiczną organizacją pozarządową – niezależną, ale działającą przy brytyjskim ministerstwie zdrowia. Powstała w 1999 r. Do jej zadań należy tworzenie standardów medycznych oraz wytycznych stosowanych w publicznym systemie opieki zdrowia w Wielkiej Brytanii (NHS – National Health System). Dzięki temu możliwe jest zniesienie różnic w dostępności i jakości opieki zdrowotnej. Dodatkowo organizacja ta zajmuje się promocją zdrowia i opieką społeczną. Wszelkiego rodzaju rekomendacje i wytyczne są tworzone przez niezależne komitety złożone z ekspertów.