Antykoncepcja awaryjna to potocznie znana ‘pigułka po’ co oznacza pigułkę zażytą po stosunku bez zabezpieczenia w celu zapobiegnięcia niepożądanej ciąży. W języku angielskim nazwa ‘pigułki po’ dosłownie brzmi ‘morning after pill’. Dosłowna nazwa sugeruje konieczność zażycia tej tabletki możliwie jak najszybciej. W zależności od producenta okres zastosowania awaryjnej tabletki antykoncepcyjnej wynosi do 72 godzin po stosunku bez zabezpieczenia (Escapelle) i do 120 godzin (EllaOne). O tym kto może przepisać antykoncepcję awaryjną i którą można przeczytać w moich artykułach: „Kto może przepisać antykoncepcję awaryjną tzw. pigułkę po” i „Escapelle czy ellaOne”? W niniejszym artykule postaram się przybliżyć temat skuteczności tabletek po.
Autor artykułu: lek. n. med. Sylwia Jankowska
Czy każda antykoncepcja awaryjna jest skuteczna, jeżeli została przyjęta zgodnie z zaleceniami producenta?
Niestety nie. Zależy to bowiem od kilku czynników. Najważniejszym z nich jest dzień cyklu kobiety, w którym miał miejsce stosunek bez zabezpieczenia. Jeśli doszło już do owulacji, to mniejsza jest szansa na skuteczność doustnej antykoncepcji awaryjnej. Jest tak, ponieważ główną rolą obu tabletek jest opóźnienie (Escapelle) lub zahamowanie owulacji (ellaOne). ‘Pigułkę po’ często myli się w Polsce z tabletką wczesnoporonną. Natomiast w odróżnieniu od niej, skuteczna antykoncepcja awaryjna nie ma żadnego wpływu na zagnieżdżenie się zarodka i nie doprowadzi do poronienia. Co więcej, nie udowodniono negatywnego wpływu doustnej antykoncepcji awaryjnej (czytaj: Escapelle czy EllaOne) na rozwój zarodka i na dalsze losy rozwijającej się ciąży.
Skuteczna antykoncepcja awaryjna – który preparat wybrać?
Dlatego też w 2014 roku Komisja Europejska, m.in. na podstawie danych WHO, zezwoliła na dopuszczenie do swobodnej sprzedaży tabletek „dzień po” zawierających octan uliprystalu, czyli preparatu ellaOne (1). Tabletka z lewonorgestrelem (Escapelle) wprowadzono już wcześniej. Niestety krótszy okres możliwości skorzystania z niej ( 72 godziny) sprawił, że tabletka EllaOne stała się dużo „poręczniejsza”. Tym bardziej że okres zastosowania (120 godzin) jest porównywalny z najskuteczniejszą metodą awaryjną, jaką jest wewnątrzmaciczna wkładka niehormonalna, potocznie nazywana spiralą.
W większości krajów europejskich tabletki ellaOne stały się ogólnodostępne. Od kwietnia 2015 roku także w Polsce można było je kupić bez recepty. Sytuacja zmieniła się dwa lata później. 25 maja 2017 roku posłowie przegłosowali rządowy projekt nowelizacji ustawy. Dlatego wszystkie tabletki „dzień po” od 22 lipca znowu są dostępne tylko na receptę.
Doustna skuteczna antykoncepcja awaryjna w większości krajów europejskich jest sprzedawana bez recepty, choć nie zawsze jest to EllaOne. Przykładowo, w Norwegii bez recepty można kupić Postinor (odpowiednik polskiej Escapelle), natomiast EllaOne jest dostępna na receptę. Niektóre kraje wprowadziły też ograniczenia wiekowe. Na przykład we Włoszech ‘pigułki po’ mogą kupić bez recepty kobiety powyżej 18. roku życia. Natomiast w Anglii większość aptek oferuje bez recepty tabletkę Levonelle (odpowiednik polski to Escapelle). Niekoniecznie proponuje się tabletkę EllaOne, ze względu na jej potencjalne interakcje z doustną antykoncepcją hormonalną czy niektórymi lekami np. w leczeniu padaczki.
Kto przepisze antykoncepcję awaryjną?
W Polsce każdy z lekarzy ma prawo przepisać każdą skuteczną antykoncepcję awaryjną. Z kolei w Anglii, poza lekarzem, może to również zrobić farmaceuta lub pielęgniarka po studiach. Niestety nie zawsze mają oni świadomość potencjalnych interakcji czy przeciwwskazań do wypisania recepty na EllaOne. Stąd powstała potrzeba szkolenia lekarzy, farmaceutów i pielęgniarek wedle aktualnej wiedzy o antykoncepcji awaryjnej, jaką posiadamy.
EllaOne czy Escapelle? Która tabletkę powinnam wziąć lub kupić, kiedy zapomnę o swojej regularnej tabletce. Przekonaj się sama i sprawdź w artykule: „Porównanie Escapelle i ellaOne”.
Przypisy