Każda z nas nie raz doświadczyła uczucia dyskomfortu, pieczenia lub nieprzyjemnego zapachu w okolicy narządów płciowych. Często zadawane pytanie to takie, co jest normą i jest związane z fizjologią, a co może stanowić problem — infekcję intymną, którą należy już leczyć. Wydzielina z pochwy ulega przecież cyklicznym zmianom, tzn. na początku cyklu jest bardziej śluzowa i bezbarwna, a po owulacji jest bardziej gęsta i mleczno-kremowa.
Kiedy mamy do czynienia z infekcją miejsc intymnych lub niefizjologiczną wydzieliną z pochwy często popularnie nazywaną upławami czy zapaleniem pochwy? Jak zdiagnozować infekcje intymne i jak je leczyć? A może jak zapobiegać infekcji intymnej — unikać publicznych toalet czy może nie korzystać z kosmetyków stosowanych do higieny intymnej? Czy dolegliwości okolic intymnych mogą być objawem groźniejszych dolegliwości? Infekcje intymne to częsty temat okolicy lata i zbliżających się wakacji. Postaram się przekrojowo przedstawić ten problem razem z jego rozwiązaniami.
Infekcje intymne i przyczyny ich powstawania
Ogólnie mamy do czynienia z trzema głównymi typami infekcji intymnych:
- infekcji grzybiczych,
- bakteryjnych, lub
- mieszanych: bakteryjno-grzybiczych.
Osobnym typem bakteryjnej infekcji intymnej — ze względu na sposób przenoszenia — jest chlamydioza, która — pomimo że jest klasyfikowana jako choroba przenoszona drogą płciową — zostanie tu omówiona.
Infekcje wirusowe są klasyfikowane jako choroby przenoszone drogą płciową i nie będą tu omawiane.
Przyczyny powstawania infekcji intymnych
Flora bakteryjna oraz śluz w pochwie tworzą naturalną barierę ochronną organizmu kobiety, a odpowiedni, kwaśny poziom pH pochwy (za który w dużej mierze odpowiada kwas mlekowy) znacznie utrudnia rozwój infekcji intymnych. Wszystkie stany, które powodują podwyższenie pH np. przy stosowaniu antykoncepcji hormonalnej czy jak ma to miejsce podczas ciąży, mogą sprzyjać występowaniu infekcjom intymnym.
Obniżona odporność
Stany z obniżoną odpornością organizmu czy niezdrowy tryb życia np. palenie papierosów również wpływają niekorzystnie na występowanie infekcji okolic intymnych.
Nadmierna higiena
Również nadmierna higiena czy stosowanie kosmetyków w okolicach intymnych mogą sprzyjać zobojętnienie pH pochwy, w tej sytuacji pochwa traci swoje ochronne właściwości i następuje zaburzenie fizjologicznej flory w kierunku zmniejszenia 'dobrych’ bakterii na korzyść tych 'złych’ tzn. powodujących objawy infekcji intymnych.
Grzybica pochwy, czyli kandydoza
Leki hormonalne, a szczególnie antykoncepcja hormonalna sprzyja podwyższeniu pH w pochwie i sprzyjają występowaniu grzybicy, najczęściej spowodowanej przez grzyby z gatunku Candida albicans stąd nazwa medyczna kandydoza pochwy.
Również stany chorobowe takie jak cukrzyca i niektóre antybiotyki mogą w podobny sposób zaburzać fizjologiczną florę pochwy poprzez zmniejszenie ilości bakterii kwasu mlekowego, odpowiedzialnych za utrzymanie optymalnego stanu flory pochwy.
Stany fizjologiczne takie jak ciąża i karmienie piersią również sprzyjają grzybicy i powinny być skutecznie leczone, by zapobiec groźnym powikłaniom związanym z szerzeniem się infekcji pochwy w kierunku macicy.
Wydzielina z pochwy charakterystyczna dla infekcji grzybiczej ma charakter grudkowaty, konsystencji sera i jest koloru mleczno-białego. Najczęściej występują objawy towarzyszące takie jak świąd pieczenie pochwy lub nawet obrzęk sromu, problemy przy oddawaniu moczu przy braku infekcji pęcherza moczowego czy dolnych dróg moczowych.
Trzeba też pamiętać, że objawy takie jak świąd i ból w okolicy miejsc intymnych same w sobie mogą poprzedzać diagnozę pełnoobjawowej cukrzycy.
Bakteryjne infekcje pochwy
Na bakteryjne infekcje pochwy często chorują kobiety aktywne seksualnie – wynika to z przenoszenia bakterii z odbytu do pochwy oraz mikrouszkodzeń błon śluzowych, które mogą pojawiać się podczas stosunku seksualnego. Ryzyko rozwoju infekcji spadnie przy prawidłowym podcieraniu okolic intymnych – od przodu ku tyłowi. Zmniejsza to prawdopodobieństwo przeniesienia patogenów z okolic odbytu na wargi sromowe. Do mycia wrażliwych miejsc nie powinno się używać gąbek, ponieważ stanowią siedlisko bakterii i grzybów.
Bakteryjne zapalenie pochwy może być spowodowane chorobą współistniejącą – bakterie chorobotwórcze rozwijają się gdy odczyn pH zostaje zaburzony, niszcząc naturalną florę bakteryjną. Ma to miejsce w przypadku stosowania doustnej antybiotykoterapii, w stanach kiedy mamy do czynienia z obniżonym poziomem estrogenów np. w okresie menopauzy lub kiedy stosujemy wysokie dawki progesteronu np. tak, jak ma to miejsce w przypadku stosowania zastrzyków antykoncepcyjnych.
Typowe objawy infekcji bakteryjnej dróg rodnych to upławy o nieprzyjemnym zapachu, często intensywnym rybim, szarawy kolor upławów i brak charakterystycznych objawów takich jak świąd, pieczenie czy zaburzenia oddawania moczu co sugeruje bardziej infekcje o podłożu grzybiczym.
Infekcje mieszane
Są to, jak sama nazwa wskazuje, infekcje grzybiczo-bakteryjne. Często występują nadkażenia bakteryjne, kiedy nie doszło do uregulowania naturalnej flory pochwy po np. przebytej antybiotykoterapii oraz nadal sprzyjają takie czynniki jak np. długotrwałe stosowanie antykoncepcji hormonalnej, która sprzyja infekcjom grzybiczym.
Chlamydioza
Należy pamiętać, że upławy (niefizjologiczna wydzielina z dróg rodnych) może być jednym z objawów chorób przenoszonych drogą płciową np. chlamydiozy — najczęściej występującej w grupie osób młodych, między 18 a 25 rokiem życia. Nie zawsze jest to grzybica pochwy czy bakterioza waginalna. Objawy chlamdiozy mogą być skąpe, a konsekwencje poważne dla zdrowia kobiet włączając problemy z zajściem w ciążę.
W przypadku stwierdzonej chlamydiozy tak, jak w przypadku i innych chorób przenoszonych drogą płciową wszyscy partnerzy seksualni powinni być zdiagnozowani i poddani leczeniu. Chlamydioza zaliczana jest do grupy chorób przenoszonych drogą płciową i nie występuje u kobiet, które nie są aktywne seksualnie.
Leczenie infekcji intymnych
Na rynku dostępne są preparaty, które mogą być zakupione bez recepty po które często sięgamy kierując się wcześniej zdobytą wiedzą od koleżanki lub z internetu. Zaliczają się do tej kategorii również probiotyki tzn. preparaty mające przywrócić fizjologiczną florę pochwy np. po terapii doustnymi antybiotykami.
Mamy do czynienia w wielkim skrócie z lekami doustnymi i miejscowymi. Są to powszechnie stosowane doustne kapsułki czy pigułki oraz dopochwowe globulki, kremy czy żele. W mniejszych dawkach te leki są dostępne bez recepty i możemy czasami zobaczyć je w reklamach.
Na ogół środki aktywne, które zawierają preparaty bez recepty są wystarczające, aby znacząco zmniejszyć objawy i dolegliwości związanie z infekcjami intymnymi.
Jednak większość profesjonalnych preparatów stosowanych w leczeniu infekcji intymnych jest dostępnych tylko na receptę po uprzedniej konsultacji z lekarzem. W momencie kiedy nie można zaleczyć infekcji intymnej preparatem nie na receptę.
Inna infekcja inny lek
Do każdego rodzaju infekcji intymnej stosowane stosowany jest inny lek.
W przypadku infekcji grzybicznej jest to lek z grupy np. imidazoli.
Do leczenia infekcji bakteryjnej stosuje się antybiotyk doustny metronidazol lub dopochwowo z grupy antybiotyków o nazwe klindamycyna.
Leczenie infekcji mieszanej to antybiotyki zawierające w swoim składzie nystatynę z nifuratelem.
W chlamydiozie jest to najczęściej antybiotyk zawierający doksycyklinę.
Konsultacje on-line
Profesjonalne konsultacje online z lekarzem są wystarczające, żeby wykryć problem i rozpocząć leczenie. Poprawnie przeprowadzony wywiad kliniczny i charakter upławów jest wystarczający do różnicowania z jakim typem infekcji intymnej mamy do czynienia i do wypisania leku na receptę.
Dopiero powtarzający się problem lub brak poprawy po danym leczeniu może być wskazaniem do poszerzenia diagnostyki upławów – w tym celu możesz być zapytana o wynik posiewu z pochwy (tzn. stan czystości pochwy), który jest zalecany w sytuacji gdy leczenie wywiad kliniczny jest niewystarczający do podjęcia danej terapii.
Infekcje intymne a wiek
Z wiekiem i z fizjologicznymi zmianami w funkcjonowaniu jajników, kiedy mamy do czynienia z obniżonym poziomem estrogenów — stan ten może powodować suchość czy dyskomfort okolic intymnych, co często jest mylone z infekcją pochwy i wielokrotne terapie mogą być wręcz nieskuteczne, co więcej pogarszające problem.
Można ten stan obniżonego poziomu estrogenów podejrzewać szczególnie u kobiet, które już przestały miesiączkować i mogą doświadczać również inne objawy niedoboru estrogenów w organizmie takie jak np. uderzenia gorąca czy nocne poty. W tej sytuacji konsultacja online w kierunku Hormonalnej Terapii Zastępczej (HTZ) miejscowej jest bezpieczną formą zdiagnozowania problemu i rozpoczęcia terapii, a nie leczenie antybiotykami, które mogą pogorszyć problem suchości czy dyskomfortu okolic intymnych.
Profilaktyka i zapobieganie infekcjom
Najważniejszą rzeczą, aby zapobiegać infekcjom intymnym, jest świadomość, że ich pojawienie się może być związane nie tylko z niewłaściwą higieną lub jej nadmiarowi, lecz z pogarszaniem się ogólnego stanu zdrowia. Zmiana złych nawyków np. rzucenie palenia, dbanie o własne zdrowie poprzez zbilansowaną dietę, unikanie leczenia antybiotykami o szerokim spektrum działania oraz stosowanie prezerwatyw może być pierwszym krokiem do profilaktyki infekcji intymnych.
Oczywiście podsumowanie u góry nie jest specificzne. Każdy wie że zdrowy tryb życia jest ogólnie pozytywny dla całego organizmu. Ale zdrowy tryb życia nie wykluczy infekcji intymnych. Powyższe zalecenia należy traktować jako wektor, kierunek, a nie warunek wystarczający do ominięcia tych infekcji.
Zdrowy rozsądek, poznanie własnego ciała są wystarczające aby skutecznie i bez przesady zapobiegać infekcjom intymnym. Zdrowy tryb życia na pewno ich nie wykluczy w 100%. Nie należy tyklo przesadzać z ilością. Przytoczony wczesniej przykład nadmiernej higieny jest dobrym przykładem, że co za dużo to niezdrowo.
Podsumowanie
- Infekcje intymne to częsty problem wszystkich kobiet: aktywnych lub nie aktywnych seksualnie, kobiet w ciąży bądź nie, starszych i młodszych.
- Ich występowanie jest związane z zaburzeniami pH pochwy i mikroflory bakteryjnej na niekorzyść patogenów chorobotwórczych.
- Właściwa higiena intymna, zbilansowana dieta i unikanie doustnej antybiotykoterapii to jedne z najważniejszych kroków w zapobieganiu upławów.
- Dobry wywiad kliniczny i charakter upławów jest często wystarczający do wstępnej diagnostyki i leczenia infekcji pochwy.
- Czasami niezbędny jest wymaz z pochwy, by potwierdzić diagnozę i wdrożyć skuteczne leczenie.
- Infekcje intymne można skutecznie wyleczyć.