Recepta transgraniczna
Od stycznia 2020 roku została wprowadzona w Polsce recepta elektroniczna. Jest ona jednym z elementów elektronicznych systemów ochrony zdrowia w Polsce. Moment jej wprowadzenia był uznawany jako swego rodzaju /novum/ – lekarze musieli nauczyć się nowego systemu, farmaceuci swojego systemu obsługi apteki a wszyscy musieli założyć profil zaufany. Wszyscy spodziewali się powolnego rolloutu jednak wybuch pandemii SARS-CoV2 przyczynił się to bardzo szybkiego wdrożenia tego systemu. Ba, można powiedzieć, że uratował on wiele istnień ludzkich w Polsce rychło w czas, bo bez tego systemu liczba zgonów w czasie pandemii w Polsce na pewno byłaby drastycznie większa.
Dzisiaj już nikt nie pamięta papierowych recept i że to tylko trzy lata temu było zupełnie inaczej.
Jednak jest jeszcze jeden przypadek, gdzie papierowe recepty istnieją, chociaż są powoli wypierane z obiegu. Są to recepty transgraniczne.
Spróbujemy się dowiedzieć, czym tak naprawdę są recepty transgraniczne, po co ona są, gdzie je można zrealizować. Poniżej wywiad z Panią doktor Sylwią Jankowską.
Pani doktor, co to jest recepta transgraniczna, jakie są ich rodzaje i kiedy ich potrzebujemy.
Dzień dobry, recepta transgraniczna i e-recepta transgraniczna to recepty, które możemy zrealizować poza granicami Polski. Potrzebujemy ich w momencie, kiedy chcemy wykupić lek, kiedy np. jesteśmy na wakacjach lub w delegacji poza granicami Polski np. w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej. Pamiętajmy, że gdy mieszkamy już dłużej w danym kraju, nie powinniśmy stosować recept transgranicznych a recept lokalnych używanych na co dzień w danym kraju.
Czy recepty transgraniczne możemy realizować we wszystkich krajach?
Na pewno we wszystkich krajach, które podpisały porozumienie z Polską o realizacji recept transgranicznych. Na pewno są to kraje Unii Europejskiej i EFTA (Lichtenstein, Islandia i Norwegia). O ile w Europie sytuacja jest raczej jasna, to gdy wyjeżdżamy poza Europę, należałoby sprawdzić, czy kraj, do którego się wybieramy, akceptuje recepty transgraniczne wystawione w Polsce. Z tym może być różnie, ale jeśli chcesz zrealizować receptę w Europie, powinieneś czuć się bezpiecznie. Przy próbie realizacji recepty transgranicznej gdzieś daleko od Europy należałoby sprawdzić honorowanie takich recept w kraju, do którego się udajemy.
A czy po prostu nie mogę pójść do lekarza za granicą i poprosić o lek?
Ależ oczywiście, że tak! Chodzi tylko o to, jak bardzo owo „po prostu” jest dla nas po prostu. Kiedy mamy wykupione ubezpieczenie na wyjazd, które obejmuje opiekę zdrowotną to po uzyskaniu autoryzacji (pewnie będzie to polska infolinia) zostaniemy skierowani do odpowiedniej placówki i pewnie będzie łatwo.
Jeśli nie mamy takowego ubezpieczenia, to musimy skorzystać z publicznej lub prywatnej służby zdrowia kraju, w którym jesteśmy na własną rękę. Tu jednak na pewno trzeba będzie znać język danego kraju bądź minimum angielski, żeby się porozumieć. Tutaj musimy polegać na swoim rozeznaniu, jak działa służba zdrowia w danym kraju.
A można też skorzystać z serwisu Kliniki Dla Kobiet, ominąć kolejki, kontakt z lokalnym lekarzem, trudności w tłumaczeniu i otrzymać od razu receptę transgraniczną, z którą można udać się bezpośrednio do apteki. Jedno co może być wymagane to dostęp do drukarki.
A to dlaczego Pani doktor?
A no właśnie. Od września 2022 recepty transgraniczne istnieją w dwóch formach: elektronicznej i papierowej. Formę elektroniczną nazywa się e-receptą transgraniczną a papierową po prostu receptą transgraniczną.
Dlaczego tak jest?
Do września 2022 obowiązywała wyłącznie jedna forma recepty transgranicznej – jej forma papierowa. Od września 2022 istnieje również jej elektroniczna forma. Nie jest ona jeszcze honorowana we wszystkich krajach.
Niestety znowu muszę zapytać dlaczego?
OK, cofnijmy się trochę w czasie. Przed wrześniem 2022, jeśli chcieliśmy zrealizować receptę za granicą, musieliśmy wprost poprosić lekarza o wystawienie recepty transgranicznej. Nawet kiedy już w Polsce obowiązywały e-recepty, musieliśmy i tak poprosić o receptę transgraniczną. Była ona zawsze wystawiana w formie papierowej. Takie obowiązywało wtedy prawo.
Jednak wraz ze wzrostem cyfryzacji systemów zdrowia, można było się spodziewać – wcześniej bądź później – elektronicznej formy recepty transgranicznej. Po kilku przesunięciach daty wdrożenia, w końcu ten czas nadszedł. I tak oto, od września 2022 mamy w polskim systemie e-zdrowia mamy możliwość realizacji naszej polskiej, zwyczajnej e-recepty za granicą. Póki co (stan na grudzień 2022) nasze e-recepty są honorowane w:
- Estonii
- Portugalii
- Hiszpanii
- Chorwacji
- Finlandii.
W sieci znajdują się różne listy krajów, które realizują polskie e-recepty za granicą, ale jedyna oficjalna i na bieżąco aktualizowana lista krajów realizujących polskie e-recepty za granicą znajduje się -> tutaj <-
Dla pozostałych krajów EU + EFTA (Lichtenstein, Islandia i Norwegia) ciągle obowiązują papierowe recepty transgraniczne.
Trend jest oczywiście taki, aby polska e-recepta transgraniczna była uznawana w całej strefie EU + EFTA; i /vice versa/. Jednak jest to bardzo duży projekt i jego wdrożenie w Europie będzie odbywać się etapami. I to raczej nie błyskawicznie.
OK, załóżmy, że wyjeżdżam do jednego z krajów honorujących polską e-receptę. Czyli przy wystawieniu e-recepty muszę poprosić lekarza a wystawienie e-recepty transgranicznej, czy tak?
Otóż nie. W tym przypadku nie. Nawet nie musimy mówić lekarzowi, że w ogóle wyjeżdżamy :-). Jedyne co musimy zrobić to zalogować się na swoje Internetowe Konto Pacjenta i wyrazić zgodę na obsługę naszych e-recept za granicą. Zgoda jest wyrażana czasowo i selektywnie geograficznie, będzie dotyczyła wszystkich recept i można ją odwołać w każdej chwili. Pełna instrukcja co i jak może być znaleziona -> tutaj <-
O, to świetne rozwiązanie. Kiedy można spodziewać się następnych krajów włączonych do systemu e-recept transgranicznych?
Taką wiedzę posiada wyłącznie podmiot odpowiedzialny za wdrożenie i na jego stronie należy spodziewać się ogłoszeń i monitorować aktualności.
Jak już wcześniej wspomniałam, projekt jest ogromny i paneuropejski, więc nie należy spodziewać się natychmiastowej realizacji. Należy się jednak cieszyć z tego, że chociaż w części krajów Europy możemy z niego korzystać.
OK, to wróćmy może teraz do tych krajów EU + EFTA, które nie są jeszcze włączone w system e-recept transgranicznych. Jak tutaj wygląda sytuacja?
W tych krajach – w krajach EU + EFTA, które nie są podane na liście portalu ezdrowie – obowiązuje papierowa recepta transgraniczna.
Czyli jeśli wybieramy się bądź już jesteśmy w tych krajach, musimy wprost powiedzieć lekarzowi, że chcemy receptę transgraniczną zwykłą, papierową. Lekarz będzie wiedział, jak wystawić ją poprawnie.
Według portalu ezdrowie.gov.pl papierowa recepta transgraniczna musi zawierać:
- Dane osobowe i adresowe:
- imię (lub imiona) i nazwisko osoby, na którą jest wystawiona
- datę urodzenia
- dane osoby wystawiającej receptę: imię/imiona i nazwisko,
- tytuł zawodowy, dane do bezpośredniego kontaktu
- adres miejsca udzielenia świadczenia: miejscowość, ulica, numer budynku/lokalu oraz oznaczenie „Polska”
- Informacje o leku lub produkcie:
- nazwę powszechnie stosowaną (międzynarodową) w przypadku produktu leczniczego lub nazwę handlową (własną)
- postać
- moc
- ilość
- sposób dawkowania
- datę wystawienia recepty
- podpis własnoręczny osoby wystawiającej (recepta papierowa).
A jak recepty transgraniczne działają w Klinice dla Kobiet?
W każdym formularzu konsultacji w Klinice dla Kobiet jest pytanie, czy pacjentka przebywa teraz poza granicami Polski i potrzebuje recepty transgranicznej, e-recepty transgranicznej, czy wystarczy jej zwykła e-recepta. W zależności od odpowiedzi wystawiam takową.
Tak czy inaczej, jak zwykle w Klinice Dla Kobiet każda recepta – czy to zwykła e-recepta, czy e-recepta transgraniczna, czy zwykłą recepta transgranicznąa – przychodzi na e-mail, gotowa do wydruku, jeśli potrzeba.
Należy też wspomnieć też o innym przypadku. Z naszych doświadczeń wynika, że np. w Niemczech polskie e-recepty są akceptowane, pomimo tego, że Niemcy nie są jeszcze wciągnięte na listę krajów honorujących polskie e-recepty transgraniczne. Jak do tej pory mieliśmy trzy takie przypadki, ale we wszystkich lek został wydany. Farmaceuta może się trochę zdziwił, ale lek wydał. Niestety, nie jest to regulowane żadnym międzynarodowym prawem, a raczej lokalnymi procedurami w aptece.
Natomiast należy to traktować w kategoriach łutu szczęścia, bo formalnie taką receptę farmaceuta może odrzucić. Więc jeśli chcemy mieć pewność, zawsze powinniśmy poprosić lekarza o formalnie obowiązującą w kraju realizacji formę recepty transgranicznej. Taka zawsze będzie honorowana.
A co z krajami, które są spoza EU i EFTA szczególnie w USA i UK Szwajcaria?
Tutaj sprawy przedstawiają się indywidualnie w ramach dwustronnych porozumień.
Mogę sobie wyobrazić, że im dalej od Polski, tym większe mogą być kłopoty z realizacją recepty transgranicznej. Zwykle można spotkać się z dwoma podejściami.
Pierwsze to, że państwa podchodzą bardzo restrykcyjnie i honorują recepty tylko wystawiane przez swoje podmioty.
Drugie jest takie, że farmaceuci będą chcieli pomóc i uznają, że taka recepta pochodzi koniec końców od lekarza, i – jeśli ich prawo pozwala im decydować – wydadzą lek.
Do USA raczej nie wybrałabym się bez ubezpieczenia zdrowotnego i wypadkowego.
W Anglii i Walii recepty transgraniczne na pewno były honorowane, ale ze względu na Brexit nie jestem pewna.
Temat jak to jest w Szwajcarii, nie jest mi znany.
Pani doktor, dziękuję za wywiad. Na koniec, o czym jeszcze należałoby pamiętać w kontekście recept transgranicznych?
To kilka drobnych rzeczy:
Niezależnie od kraju realizacji recepty, e-recepta transgraniczna może być tylko wystawiona osobie pełnoletniej.
W przypadku osób niepełnoletnich obowiązują wyłącznie recepty transgraniczne papierowe.
Na recepcie transgranicznej czy na e-recepcie transgranicznej nie może być przepisany lek o kategorii dostępności Rpw, czyli taki, który zawiera środki odurzające lub substancje psychotropowe.
I już zupełnie na koniec leki na wszystkie recepty transgraniczne wykupujemy za pełną odpłatnością. Po powrocie do kraju możemy wystąpić do NFZ o refundację recepty.
Dziękuję bardzo za poświęcony czas.
Bardzo proszę.
Źródła:
Opracowanie własne na podstawie
https://ezdrowie.gov.pl/portal/home/dla-podmiotow-leczniczych/e-recepta-transgraniczna